Küçük Ayasofya Camii
16.06.2019
Küçükayasofya mahallesi, Küçük Ayasofya Camii Sokak 20 numarada bulunmaktadır. Kendi adıyla anılan semtte bulunan Küçük Ayasofya Camii'nin asıl adı Sergios Bakkhos olan ve İmparator Justinianos (527-565) tarafından yaptırılan kiliseden camiye verilmiştir. Vakıf sahibi Babüssââde Ağası Hüseyin Ağadır1. Bu zat, kiliseye beş kubbeli bir son cemaat yeri, binadan ayrı duran bir minare ile, camiinin içine bir müezzin mahfili, minber ve mihrap eklenmiştir2. Aynı baninin Çarşıkapı civarında bir camii daha vardır3.
Küçük Ayasofya Camii 30x34 boyutlarında bir alanı kaplamaktadır. Kubbe 19 metre yükseklikte ve 8 köşeli bir kasnağa oturmaktadır. Son cemaat yeri beş sivri kemerli olup üzeri kubbelidir. Sütun başlıkları bakla validir ve en sağdaki farklıdır. Orta kubbe köşelikleri stalâktitlidir. Kemerlerde eski süslerin kalıntıları vardır. Camiin öndeki cümle kapısı beyaz-pembe mermerdendir. Bu kapı üzerinde iki ayrı kitabe bulunuyor. Bunlardan ortadaki, camiin asıl kitabesidir. Arapça olan ve beş satır halinde sülüsle yazılan kitabede tamir ve tecdide 908 yılı Cemaziyelevvel 1(2 Kasım 1502) de başlandığı ve 911 Recepbaşı (1505 Aralık) tamamlandığı belirtilmektedir. Bu kapıdaki diğer kitabede ise bir Hadis-i Şerif yazılıdır.
Bu cümle kapısındaki ahşap kapı büyük ölçüde harap olmakla birlikte 16. yüzyıl ağaç işçiliğinin bir örneğidir. Ayrıca üzerindeki demir kuşakla diğer kısımlar da dönemin güzel eserlerindendir. Her iki kanadın üstünde 10X30 cm. boyutlarında iki ahşap oyma yazı bulunmaktadır. Camiin avlusunda, girişe göre soldaki ikinci kapı da biçim olarak cümle kapısının aynıdır. Kapı üzerinde yine bir kitabe bulunmaktadır. Bu sülüs hattıyla üç satır halinde mermer üzerine yazılmış bir Hadis-i Şeriftir.
Camiin dördüncü kitabesi, kapalı olan sol kapı üzerinde yine sülüsle yazılmış bir Hadis-i Şeriftir.
Mihrap mermerden beş kenarlı sade bir eserdir. Üzerindeki tac ise süslüdür Minber de sade, fakat güzeldir. Kapı üstünde pembe mermerden kenarları lâleli bir taca sahiptir. Altında sülüs hattıyla "La ilahe illallah" yazılıdır.
Müezzin mahfili sekiz kenarlı 10 adet zarif sütun üzerindedir. Tavanı çatılı ve korkuluğu sağırdır.
Yapıdan ayrı olan ve camiin sağında bulunan minare sekiz kenarlıdır. Köşelerinde sütunçeleri vardır. Minarenin yıkılıp yeniden yapıldığı belli olmaktadır. Nitekim Hadika, minareyi H. 1164/M.1750-51yılında Sadrazam Mustafa Paşa'nın yeniden yaptırdığını bildirmektedir 4. Bu minare 1937'de kaide kısmına kadar yıktırıldı. Uzun süre böyle durduktan sonra, 1955'de bugünkü şekliyle kesme taştan yapılmıştır 5.
Camiin bugün mevcut olmayan şadırvanından 1938 yılında sadece mermer havuzu durmaktaymış6. Yine Hadîka, bu şadırvanın Sadrazam Ahmet Paşa tarafından yapıldığını söylemektedir 7.
Caminin kuzeyinde Hüseyin Ağa Türbesi bulunmaktadır. Hadika, Hüseyin Ağa'nın öldürüldüğünü ve türbe duvarında: Sâat-ı vahidedir ömr-ü cihan Saati tâate sarf eyle hemânyazısının bulunduğunu söyler 8. Fakat bugün bu yazı yoktur.
Türbe sekiz köşeli, moloz taş ve tuğladan yapılmıştır. İçeride iki sanduka bulunmaktadır. Bunlardan Hüseyin Ağa'nın sandukasına dayalı olan levhanın ifadesi gariptir:"Küçük Ayasofya camii/minaresi banisi Keşikbaş/Hüseyin Efendinin kabridir. /Recep 1475." Yazı Sülüsle üç satırdır ve son devir üslubudur. Tarih herhalde milâdi olmalıdır. Hüseyin Ağa'nın Ölüm tarihi bilinmemekle birlikte bu tarihte olmasına da imkân yoktur9. Diğer sanduka ise Şeyh Hoca Kâmil Efendi'nindir. Kitabede 1330/1912'de öldüğü bildirilmektedir. Avlunun etrafını, önce zaviye olarak yapılan,sonra medreseye çevrilen odalar çevirmektedir.
1. Hadika, c. 1, s. 188
2. İ.A. Yüksel, Osm. Mim. II. Bayezid-Yavuz Selim Devri, c.V, s.259.
3. Bâbü's-Saâde Ağası, Hüseyin AğaCamii
4. Hadika c.I. s.188.
5. İ.A. Yüksel, a.g.e., s.262-264.
6. A.g.e., s.264.
7. Hadika, c.I, s.188.
8. Hadika, c.I, s.188.
9.İ.A.Yüksel a.g.e., s.266.
Yapıdan ayrı olan ve camiin sağında bulunan minare sekiz kenarlıdır. Köşelerinde sütunçeleri vardır. Minarenin yıkılıp yeniden yapıldığı belli olmaktadır. Nitekim Hadika, minareyi H. 1164/M.1750-51yılında Sadrazam Mustafa Paşa'nın yeniden yaptırdığını bildirmektedir 4. Bu minare 1937'de kaide kısmına kadar yıktırıldı. Uzun süre böyle durduktan sonra, 1955'de bugünkü şekliyle kesme taştan yapılmıştır 5.
Camiin bugün mevcut olmayan şadırvanından 1938 yılında sadece mermer havuzu durmaktaymış6. Yine Hadîka, bu şadırvanın Sadrazam Ahmet Paşa tarafından yapıldığını söylemektedir 7.
Caminin kuzeyinde Hüseyin Ağa Türbesi bulunmaktadır. Hadika, Hüseyin Ağa'nın öldürüldüğünü ve türbe duvarında: Sâat-ı vahidedir ömr-ü cihan Saati tâate sarf eyle hemânyazısının bulunduğunu söyler 8. Fakat bugün bu yazı yoktur.
Türbe sekiz köşeli, moloz taş ve tuğladan yapılmıştır. İçeride iki sanduka bulunmaktadır. Bunlardan Hüseyin Ağa'nın sandukasına dayalı olan levhanın ifadesi gariptir:"Küçük Ayasofya camii/minaresi banisi Keşikbaş/Hüseyin Efendinin kabridir. /Recep 1475." Yazı Sülüsle üç satırdır ve son devir üslubudur. Tarih herhalde milâdi olmalıdır. Hüseyin Ağa'nın Ölüm tarihi bilinmemekle birlikte bu tarihte olmasına da imkân yoktur9. Diğer sanduka ise Şeyh Hoca Kâmil Efendi'nindir. Kitabede 1330/1912'de öldüğü bildirilmektedir. Avlunun etrafını, önce zaviye olarak yapılan,sonra medreseye çevrilen odalar çevirmektedir.
1. Hadika, c. 1, s. 188
2. İ.A. Yüksel, Osm. Mim. II. Bayezid-Yavuz Selim Devri, c.V, s.259.
3. Bâbü's-Saâde Ağası, Hüseyin AğaCamii
4. Hadika c.I. s.188.
5. İ.A. Yüksel, a.g.e., s.262-264.
6. A.g.e., s.264.
7. Hadika, c.I, s.188.
8. Hadika, c.I, s.188.
9.İ.A.Yüksel a.g.e., s.266.
